Profesyonel olmayan astronotlarla gerçekleştirilen birinci ticari uzay yürüyüşü ABD merkezli uzay nakliyeciliği şirketi SpaceX’in Polaris Dawn misyonu kapsamında bugün gerçekleşti.
Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden 10 Eylül’de fırlatılan Falcon 9 roketindeki dört sivil astronotla başlanan misyonun en kritik etabı 12 Eylül’de tamamlandı.
Görevi birebir vakitte finanse eden teknoloji milyarderi Jared Isaacman, tarihte uzay yürüyüşü yapan birinci sivil astronot oldu.
Isaacman, birinci adımlarını atarken, “Evde hepimizin yapacak çok işi var ancak buradan yeryüzü katiyetle harika bir dünya üzere görünüyor” dedi.
Mürettebattaki mühendis Sarah Gillis, Isaacman’ın adımlarını takip etti ve yürüyüşünü tamamladı.
Neden değerli?
BBC Bilim Muhabiri Georgina Rannard’ın tahliline nazaran hükümetlerin uzay ajansları, kıymetli uzay seyahatlerinin mali yükünü özel şirketlerin daha fazla üstlenmesini istiyor.
Polaris Dawn vazifesi profesyonel olmayan astronotları uzaya götürmenin yanında bilimsel deneyleri de kapsıyor.
Bunlardan biri alçak Dünya yörüngesinde bitkileri araştırmak için ABD Hava Kuvvetleri Akademisi ile birlikte yapılan bir deney ve mikro yerçekiminin mantarların kök büyümesini nasıl etkilediğini araştırıyor.
Bunun da Ay yahut Mars’ta bitkilerin nasıl büyüyebileceğini anlamaya yardımcı olması umuluyor. Ayrıyeten, bunun Dünya’da bitki büyümesini ve yiyecek üretimini güzelleştirebileceğini argüman ediyorlar.
Bunun yanında vazifenin uydu bağlantısı ve lazer teknolojisi üzere alanlardaki ilerlemeleri desteklediği belirtiliyor.
Riskleri neler?
Dünya’dan bakıldığında insanlık için büyüleyici anlar yaşatan uzay yürüyüşleri, her vakit planlandığı üzere gitmiyor.
Astronotlor ve kozmonotların hava kilidinde sıkışması, uzay gereçlerini kaybetmesi ya da kendi uzay giysisinde boğulması üzere kimi tehlikeler de barındırıyor.
Polaris Down vazifesi kapsamındaki uzay yürüyüşü, başkalarından farklı olarak hava kilidi olmayan bir kapsülde gerçekleşti. Hasebiyle uzay kapsülünün basıncının astronotlar dışarı çıkmadan evvel büsbütün boşaltılması gerekiyordu.
Uzay vazifesi kapsamında yeni uzay giysileri denendiği için mürettebatın yaşayabileceği riskler daha da artıyor.
Tarihteki birtakım birinci uzay yürüyüşlerinde de kimi kıymetli problemler yaşanmıştı.
İlk uzay yürüyüşü ne vakit yapıldı?
Soğuk Savaş devrinde uzayda rekabet zirveye ulaşmış, Sovyetler Birliği büyük oranda ABD’yi geride bırakmıştı.
Sovyetler Birliği, Sputnik 1 ile birinci uyduyu, akabinde birinci memeliyi yörüngeye oturttuktan sonra, 1961’de birinci insanı uzaya gönderdi.
18 Mart 1965’te bir birinci gerçekleşti ve Voskhod 2 aracıyla uzaya fırlatarak Sovyet kozmonot Aleksey Leonov yaklaşık 12 dakika süren yürüyüş için uzay aracının dışında kaldı.
Ancak bu tarihi misyon büsbütün plana uygun gitmedi.
Leonov’un giydiği uzay giysisi, neredeyse vakum tesiri yaratan ortamında basınç altında sertleşti ve şişti. Bu da hareket etmesini ve fotoğraf çekmesini zorlaştırdı.
Voskhod 2’ye bağlı olan kablosu da dolandı ve bu durum Leonov’un hava kilidine geri dönmesini zorlaştıran bir savrulmaya neden oldu.
Hava kilidine girdiğinde ise sıkıştı ve kapağı gerisinden kapatamadı. İçeri girebilmek için Leonov, uzay giysisinin üzerindeki kapakçıkları açarak basıncı düşürmek zorunda kaldı. Böylelikle hareket edebilip kendini içeri sıkıştırarak kapıyı kapatabildi.
Bu macera o kadar yorucuydu ki, Dünya’ya döndüğünde uzay giysisinde birkaç litre ter biriktiği tespit edildi.
ABD’nin birinci uzay yürüyüşü
Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) birinci uzay yürüyüşü için fırlatılan Gemini 4 aracının uzayın enginliğine ulaşması iki aydan fazla sürdü.
3 Haziran 1965’te Ed White, Dünya etrafında üçüncü yörüngesini tamamlayan uzay aracının kapısını açtı ve tam da Hawaii’nin üzerinden geçerken oksijen-jet tabancasını kullanarak kendini kapsülden dışarı attı.
White, sekiz metre uzunluğundaki bir kabloyla bağlı halde, dışarıda 23 dakika geçirerek yürüyüşünü tamamladı.İlk başta oksijen tabancasıyla uzay aracına gerçek üç defa ileri geri hareket yaptı, fakat üç dakika sonra yakıt bitti ve kabloyu çekiştirerek hareket etmek zorunda kaldı.
Ne yazık ki, White bundan neredeyse iki yıl sonra, fırlatma rampasında yapılan bir test sırasında Apollo 1 uzay aracında çıkan yangında iki başka astronotla birlikte trajik bir biçimde hayatını kaybetti.
İki yıldan kısa müddet sonra White bir uzay denemesi sırasında Apollo 1 uzay aracında çıkan yangın sonucu iki başka astronotla bir arada trajik bir biçimde hayatını kaybetti.
